COBie (Construction Operations Building Information Exchange), varlık verilerini geometrik bilgilerden farklı olarak sunmaya odaklanan yapı bilgi modellemesinin (BIM) tescilli olmayan bir veri biçimidir.
Kapsam
Haziran 2011’de İngiltere Hükümeti Bina Bilgi Modellemesi (BIM) Çalışma Grubu Stratejisini yayınladı. Bu rapor ile 2016 yılına kadar belli projelerde 3D BIM zorunluluğu getirilmesi öngörülmüştü. Raporda ayrıntıları verilen yazılım ve veri gereksinimleri ise İnşaat Operasyonları Yapı Bilgi Değişimi –Construction Operations Building Information Exchange- (COBie) olarak belirtilmişti. Ocak 2019’da, İngiltere Standartlar Enstitüsü BS EN ISO 19650-2’de açık veri formatlarındaki geometrik olmayan bilgi alışverişlerinin COBie formatına yapılandırılması gerektiği belirtilmiştir.
Bu yazıda, Stephen Hamil tarafından COBie incelenmiş ve BIM tasarım araçlarının ve ana şartname sistemlerinin bu veri modelini oluşturmadaki rolüne değinilmiştir.
Giriş
2011’deki NBS BIM Yuvarlak Masa Toplantısı’nda inşaat projelerinde BIM mecburiyeti tartışılırken, Hükümet İnşaat Danışmanı Paul Morrell tarafından dile getirilen “İlk yıl için toplam yazılım gereksiniminin Excel olacağı” söylemi ne anlama gelmektedir?
Morrell bu ifadesi ile aslında, mümkün olduğunca eksiksiz ve kullanışlı şekilde bir bina hakkında dijital bilgi içeren elektronik tablo veri formatı olan COBie’den bahsediyordu.
COBie’nin net bir tanımı, Mart 2011’de yayınlanan İngiltere Hükümet İnşaatı Strateji Belgesinin 59. sayfasında yer almaktadır.
‘Kamu varlıklarının ölçümünü ve yönetimini iyileştirmek için, kamu müşterilerinin tedarik zinciri tarafından belirli bilgilerin verilmesini talep etmeleri önerilir. COBie adı verilen söz konusu bilgi seti, iş sahibi/işletmeciler için yararlı, tutarlı ve yapılandırılmış varlık bilgileri sunar.’
COBie, ABD’li kamu kurumları tarafından yapı sahipleri ve işletmeciler için teslim süreçlerini iyileştirmek amacıyla geliştirilmiştir. Tipik olarak bir Microsoft Excel elektronik tablosu olsa da diğer elektronik tablo uygulamalarının kullanımına da açıktır.
COBie e-tablosundaki veriler
Tipik bir inşaat projesinde yapı hakkındaki bilgiler çizimlerde, metraj listelerinde ve şartnamelerde yer almaktadır. Bazı inşaat profesyonelleri normalde bu belgeleri bir araya getirmek için işbirliği yaparlar. Daha sonra dokümantasyon inşaat aşaması boyunca güncellenmeli ve işverene teslim edilmelidir. Ancak çoğunlukla bu işlem gerçekleşmez ya da gerçekleştiğinde belgeler istemcinin kullanımını çok zorlaştıran .pdf veya kağıt gibi bir biçimde sağlanır.
COBie’nin arkasındaki fikir, gerekli tüm temel bilgilerin belirli bir formata çekilmesi ve projenin herhangi bir aşamasında proje ekibi arasında paylaşılmasıdır. Aşağıda Şekil 1’deki yeşil daireler COBie biçimindeki verilerin ne zaman gerekli olduğunu ve müşterinin bundan faydalarını göstermektedir.
Şekil 1: Kamu İnşaatı Müşteri Grubu için Strateji Belgesinden İllüstrasyon
COBie ilk kez İngiltere’de ortaya çıktığında, bu formatın ortak yazarlarından Nick Nisbet ile konuştum ve konuyu şu şekilde açıkladı: “COBie’ye olan talebi artıran sebepler; alan kullanımı, operasyonlar, maliyet ve çevresel etkiler, onarım ve değiştirmedir. Kısacası, daha iyi değer, maliyet ve karbon tüketimidir.”
Konuyu ayrıca, orijinal strateji belgesini yazan ekibin eş başkanı Mark Bew ile de tartıştım ve iyileştirilmiş inşaat verilerinin neden önemli olduğunu şöyle açıkladı: “Strateji, maliyeti ve karbon tüketimini düşürmek için BIM ve yeniden kullanılabilir bilgileri kullanmakla ilgilidir. ” COBie, basitçe 2. düzeydeki grafiksel olmayan veriler için seçtiğimiz pozlama ve değişim biçimidir [aşağıdaki Şekil 2’ye bakınız].
Şekil 2 – Bew-Richards BIM Olgunluk Modeli
Bir meslektaşım BIM’i açıklamak için bilmece benzetmesini kullanıyor; bilgi birçok kaynaktan geldiğinden, yapıyı oluşturan bir yapboz olarak düşünülebilir – Şekil 3 ve 4’e bakın. Bazı parçalar BIM tasarım modelinde, bazıları şartnamede ve bazıları da diğer elektronik tablolarda ve ofis belgelerinde yer alır.
Şekil 3: Sadece tasarım modelindeki bilgileri içeren bir BIM
Şekil 4: Yapı hakkında tüm bilgileri içeren BIM
Şekil 5, inşa edilmiş bir varlığın dijital olarak nasıl modellenmiş olduğunun basitleştirilmiş bir resmini göstermektedir. Kırmızı renkle vurgulanan bölüm sistem ve ürün türleri ile bunların ilişkili özellikleridir.
Şekil 6, bir COBie veri kümesinin iki yazılım ürünü arasında bilgi alışverişi için kullanılabileceğini göstermektedir. Örneğin, NBS Create bir projenin 5. aşamasında FM yazılımına “uygulanmış” şeklini dışa aktarır.
Bir COBie dosyası tam bir BIM uygulaması değildir, ancak inşaat ekibinin tüm üyelerinden ve aşağıdaki ekran görüntülerinde gösterildiği gibi birçok bilgi modelinden yapılandırılmış içerikleri kapsar. Şekil 7, binayı oluşturan katları, boşlukları ve bölgeleri tanımlayan çalışma sayfalarından birini göstermektedir. Zeminlerde boşluklar olabilir. Bu bilgi tipik olarak tasarım modelinden çıkarılır.
Şekil 8’de örnek bir “Tip” çalışma sayfası gösterilmektedir. Genellikle bunlar şartnameden çıkarılan ve binadaki ürün tiplerini, referanslarını ve üretici için iletişim bilgilerini listeleyen bilgilerdir. Gösterilmeyen “Özellik” çalışma sayfası ise tür nesnelerinin her birinin özelliklerini ayrıntılı olarak açıklar. Buna bir örnek, Şekil 8’deki banyo elemanının rengi ve malzemesi ve uyduğu standartlar gösterilebilir.
Bu tür nesnelerin her bir örneği daha sonra “Bileşen” çalışma sayfasında detaylandırılır (Şekil 9). Burada DSA-001 Doorset örneği Doorset A Tipi’dir ve F2-002’de yer almaktadır. Bu bilgiler başlangıçta tasarım modelinden gelir ve daha sonra şartname modelinden tip bilgisine bağlanır.
“İletişim” çalışma sayfasında iletişim bilgileri, şirket bilgileri ve şirket rolleri listelenir. Bu, tasarım danışmanlarından inşaat ekibine, sistemlerin ve ürünlerin üreticilerine ve tedarikçilerine kadar geniş bir temas yelpazesini listeleyecektir. Bu bilgilerin tümü tipik olarak şartname ve ön bilgilerden gelir. Bu çalışma sayfasının bir örneği Şekil 10’da gösterilmektedir.
E-tabloda ayrıca, binadaki çeşitli nesnelere belirli tesis yönetimi görevlerinin atanmasına izin veren “İş” çalışma sayfası gibi çalışma sayfaları da vardır (Şekil 11).
E-tablo içinde verileri bağlamak mümkündür. Bu nedenle, örneğin, pencere örnekleri, basit bir açılır kutu aracılığıyla pencere türünün teknik özelliklerine bağlanabilir. Aynı şekilde bir FM( Facility Management) görevi atandığında, ilgili bileşene atanabilir.
Kaynaklar:
www.thenbs.com/knowledge/what-is-cobie
BS1192-4:2014 Tasarım ve inşaat için bilgilendirme.
Tesis yönetimi için uygulama esasları (Yapı altyapısı).
İşbirlikçi bilgi üretimi. COBie kullanarak işverenin bilgi alışverişi gereksinimlerini karşılama. Uygulama esasları.
