Bölüm 2 (2/2)
LOD ÇALIŞMALARINA DAİR BAZI STANDARTLAR VE REHBERLER
Yazının ilk bölümünde bahsedildiği üzere, BIM Standartları alt başlıklarında olan, Model İlerleme Matrisleri, BIM modellerinin projenin hangi aşamasında, hangi detaylar ve özelliklerde yapılacağını tanımlayan tablolardır. LOD (Level of Development) seviyeleri ile, model elamanlarının detay seviyeleri tanımlanır, modelin içermesi gereken geometrik ve metin içerikli bilgi datalarının seviyelendirilmesi yapılır. Model ilerleme matrisleri/şartnameleri gelişmiş LOD bilgilerini içeren dokümanlardır.
LOD (Level of Development) yani Model Gelişim Tanımı; BIM model elemanlarının, projenin gelişim sürecinde tasarımdan inşaat aşamasına kadar, hangi aşamalarda hangi seviyede ne kadar içerikle tanımlanacağını belirtir. Farklı kurum ve kuruluşlar, 2004 yılından itibaren, bu kavramı oluşturarak, model detaylarını ve içermesi gereken bilgi seviyelerini farklı seviyelendirme sistemlerinde tanımlayarak standartlaştırmaya çalışmışlardır.
Farkındalık oluşturmak ve merak edenler için araştırma başlıkları sunmak amacıyla, bu standartlardan bazılarına aşağıda değinilmiştir.
Trimble Vico Model İlerleme Şartnamesi (Vico Model Progression Specification)
Vico, 2004 yılından beri Model ilerleme şartnameleri üretmektedir. Model ilerleme seviyesini ‘Level of Detail (LOD)’ olarak tanımlayan firma, bu seviyeleri LOD 100 (Konsept), LOD 200 (Hassas Geometri), LOD 300 (Kesin geometri), LOD 400 (Üretim) ve LOD500 (as-built) olmak üzere beş aşamada değerlendirmektedir.
Vico, Model İlerleme dokümanına (İngilizce) kütüphane kanalımızdan yada Vico’nun websitesinden erişebilirsiniz.
AIA LOD
AIA (American Institute of Architects) komitesi, 2008 yılında, ‘E202-2008 Building Information Modeling Protocol’ isimli, yapı bilgi modelleme protokolünde, LOD ( level of devolepment) Gelişim Seviyesi olarak tanımlamıştır. Dokumanda LOD seviyelerinin tanımlaması yapılmış, Model İlerleme Matrisi, Model Eleman tablosu tanımlamasıyla yer almıştır. BIM kullanımının hızla gelişmesiyle beraber, değişen isteklere göre yeniden yapılandırılan doküman son olarak ‘AIA E203-2013’ adıyla 2013 yılında yayınlanmıştır.
İngiltere Standartları Enstitüsü, (BSI (British Standards Institution) )
BSI, İngiltere’de farklı alanlarda standartlar belirleyen bir kurumdur. Yapı Bilgi Modellemesi (BIM) alanında, tüm dünyada geçerlilik kazanmış, PAS 1192 kodlu standartlar BSI grup tarafından hazırlanmıştır.
PASS 1192 hakkında detaylı bilgiye buradan erişebilirsiniz.
BIMforum LOD
Building Smart International’ ın, ABD şubesi olarak Yapı Bilgi Modellemesi alanında çalışmalar yapan BIMforum, LOD kavramlarının da standartlaştırılması için çalışmalar yapmaktadır. AIA ile işbirliği yapan kurum, AIA nın başlatmış olduğu LOD kavramlarını ihtiyaçlar doğrultusunda geliştirerek LOD350 seviyesini eklemiş LOD 500 ü çıkarmıştır.Pek çok BIM uygulama planlarında, model ilerleme matrislerinde kaynak olarak kullanılan dokuman LOD 200, LOD200, LOD300, LOD 350, ve LOD 400 seviyelerinin detaylı tanımlamalarını görseller eşliğinde yapan 2019 sürümünde yaklaşık 250 sayfa olan ücretsiz ve herkese açık bir kaynaktır. Detaylı bir Model ilerleme matris şablonunu Excel formatlı olarak sunmaktadır.
BIM Forum LOD 2019’ dokümanına kütüphane kanalımızdan yada bimforum.org websitesinden erişebilirsiniz.
NatSPEC
NatSPEC, Avustralya kökenli tasarım, yapım, inşaat ve emlak alanında şartname çalışmaları yapan kar gütmeyen bir kuruluştur. AIA Document E202 – 2008 dokümanını referans alarak, BIM standartları, Kılavuz, Element Matrisleri, Şablonlar, Kontrol Listeleri vb BIM çalışmalarına dair dokumanlar üretmektedir.
NatSPEC’ dokümanına kütüphane kanalımızdan yada NATSPEC websitesinden erişebilirsiniz.
Danimarka Bilgi Seviyeleri (The Danish Information Levels)
Danimarka, 2007 yılında, ‘“3D Working Method 2006” (Bips 2007).adıyla 0 dan 6 aya kadar artarak yükselen yedi aşamalı bir seviyelenme ilkesine göre bir doküman yayımladı.
Singapur BIM Rehberi (Building and Construction Authority (BCA) – Singapore)
Singapur BIM Rehberi, 2012 yılından beri yayınlanmakta olup, son sürümü Ağustos 2015’e ait BIM kullanımlarında, paydaşların rollerini ve sorumluluklarını belirleyen bir rehberdir. LOD, BIM Sorumluluk Matrisler, Model İlerleme Matrisleri, İş akışları vb BIM konularında detaylı bilgiler içeren dokuman BIM uygulama planlarının geliştirilmesinde referans kaynak olarak kullanılmaktadır.
‘Singapur BIM Rehberi’ dokümanına kütüphane kanalımızdan erişebilirsiniz.
LOD (Model Gelişim Tanımı) kavramlarına dair 2004 yılından itibaren yaklaşık 16 yıldır yapılan çalışmalar olmasına rağmen, ülkemizde referans olarak alabileceğimiz, yukarıdaki listeye Türkiye LOD standartları şeklinde ekleyebileceğimiz bir dokümanın olmaması inşaat sektörü açısından ciddi bir kayıptır. Dileğimiz, dil birliğinin sağlanması adına, TSE, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı standartları gibi referans alabileceğimiz dokümanların oluşturulmasıdır.
İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği (İMSAD) öncülüğünde başlatılan BuildingSMART Türkiye temsilciliğinin kuruluşu bu alanda çalışmalar yapılacağına dair umut vermektedir.
Saygılarımla,
Burçin Öğreten, Mimar
Yararlanılan Kaynaklar:
‘’Trimble – Progression Planning V15.’’
‘AIA E202 Building information Modeling Protocol Exhibit’
‘3D Working Method 2006’
