Çok kaba tanımıyla 4D BIM yani 4 boyutlu yapı bilgi modellemesi, 3 boyutlu olan proje modeline zaman datalarının da işlenmesidir. Proje süreci bir nevi zaman yönetimidir. Tüm proje paydaşlarını ilgilendiren ana konu zamandır. Proje katılımcıları belirlenen zamanlamaya göre kendi içerikleri oluştururlar. Proje ve özellikle şantiye ekiplerinde, iş takibi için özel planlama birimleri oluşturulmaktadır. Zamanlamanın bu kadar kritik olduğu bir iş modelinde, proje modellerine bu bilgileri aktarabilmek, proje ve inşaat sürecinde sıralamanın belirlenmesini sağlayarak genel proje yönetimine katkıda bulunur.
4D BIM Modellemenin Faydaları
- Tasarım değişikliklerinin proje zaman çizelgesi üzerin görerek etkilerini analiz edebilmek
- Daha iyi şantiye planlaması ve koordinasyon
- Daha iyi taşeron yönetimi
- Planlama karışıklıklarının önlenmesi
- Daha gerçekçi veriler sayesinde planlama kalitesinin artırılması
- Daha doğru teslim süreleri belirleyebilme
- Daha güvenli veriler ve şantiyeler
- Ekiplerin olası sorunlarının daha hızlı belirlenmesi
- Sorunların önceden görülebilmesine imkan sağlanarak hızlı ve etkin çözüm üretebilme
4D BIM, inşaat sektöründe kritik bir konu olan zamanın daha doğru ve etkin yönetilmesini sağlayarak, bütçe açısından tasarruflar oluşturur. Hatalı planlamalar sonucu oluşan bekleme ve iş kayıplarını minimuma indirgeyerek, tüm paydaşlar için kazançlar sağlar.
4D Modelleme Nasıl Yapılır
4D BIM için, kaba hatları ile model bilgilerine zaman eklenmesi idi. Peki bu nasıl yapılmaktadır. Sektörde, proje planlamaları Planlama mühendisleri gibi alanında özelleşmiş kişiler tarafından primavera, excel vb. çeşitli araçlar kullanılarak oluşturulmaktadır. Not olarak belirtmek gerekir ki, gelişen teknoloji ile bu araçlarda web tabanlı sistemlere dönüşmektedir. 3D proje modelleri de, çeşitli modelleme araçları tarafından oluşturulmakta idi. Peki bu iki farklı sistem nasıl bir araya gelmektedir.
Merak edenler için BIM Yazılımları Hangileridir?
İnşaat yazılım pazarında, proje modellerini ve planlama datalarını birleştiren 4D araçları bulunmakta olup her geçen gün bu yazılımların sayısı artmaktadır. BIM modelleme araçlarından proje model verilerini alan bu yazılımlar, planlama araçlarında oluşturulan bilgileri alarak yada yazılımın kendi içinde veri girişleri yapılarak planlama modelini oluşturmaktadırlar.
Duvarlar, kaplamalar vb yapı elemanlarına zaman ve işlev bilgisi girilerek, hangi tarihte hangi uygulama işleminin yapılacağı, zaman çizelgesi içerisinde izlenmiş olur. Bu yazılımlar, animasyon şeklinde görüntü çıktılarını da oluşturarak görsel proje sunum ve takibine olanak sağlamaktadır.
4D Modelleme de Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Yukarıda bahsedilenlerden yola çıkarak, 4D modellemenin; model, planlama ve birleştirme olarak üç ayağı var diyebiliriz. Dolayısıyla her ayak kendi içinde doğru kurgulanmalıdır. Modelleme ayağından oluşturulan modellere, zaman bilgisi girilebilir olması gerekmektedir. Dikkat edilmesi gereken bir ana husus ise, model elemanlarının inşaat yapım bilgisi içermesi gerektiğidir. Çoğu 4D araçlarında modele müdahele edilmez, edilse bile modelleme araçları kadar pratik olmamaktadır. Modelleme yüklenicisinin başka gruplar olduğu da hesaba katıldığında, modeli değiştirmek yerine, doğru model elde etmek yaklaşımında bulunulmalıdır. Örneğin, planlama ekibine göre, beton döküm işlemi, önce bir kat döşemesi, üzerine kolonlar sonra diğer kat döşemesi şeklinde yapılacaktır. Modelleme ekibi tarafından, tüm döşemeler tek bir model olarak yapıldığında ya da kolonlar tüm katlar boyunca kesintisiz olarak modellendiğinde, kolonlara ayrı zamanlı göre veremeyecekledir.
Planlama ayağı ise, daha sıklıkla revize olabilen karmaşık bir alandır. 4D model için gereken planlama bilgileri, 4D aracında ya da başka bir yazılımda hazırlanacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken hususlardan ilki, planlama bilgileri farklı araçta hazırlanacak ise, 4D aracı ile planlama aracının veri alışveriş uyumluluğudur. 4D Planlama aracının, planlama verilerini pratik bir şekilde alması gerektiğidir.
Model ve zaman bilgilerinin birleştiği son ayak da ise, farklı özellikleri olan çeşitli yazılımlar kullanılmaktadır. Hangi yazılımda çalışınılırsa çalışılsın, burada dikkat edilmesi gereken husus, oluşturulan 4d modelin, alt parçalar olan proje modeli ve planlama verileri revize olduğunda, güncellenebilir olması gerektiğidir.
Klasik çizim yöntemlerinde çizgiler ile ifade edilen yapı elamanları, BIM modelleme araçları ile üç boyutlu, işlevli ve bilgi dataları içeren modellere dönüştüler. 4D kavramları ile birlikte bu modeller zaman-planlama bilgisi içerek daha da gelişti. Yapı elamanlarının proje sürecinde gerçekte kullanımlarındaki gibi daha çok bilgi eklendiğinde, proje süreçlerinin daha hatasız ve pratik ilerlediği gözlemlendi. Zaman, maliyet, sürdürülebilirlik, tesis yönetimi, güvenlik.. Vb. gerçek yapıya ait nice bilgiler, gün geçtikçe yapıların sanal karşılıklarında yerlerini alacaktır.
