BIM sürecinin önemli ve kapsamlı aşamalarından birisi, yapılacak olan binanın dijital modelinin oluşturulmasıdır. Bu modeli oluşturmak için geometrik ve bilgi datasını içeren çeşitli yazılımlar kullanılmaktadır. Model kalitesi, proje sürecinin kalitesini doğrudan etkileyen bir kriterdir. Pek çok paydaşı ilgilendirerek, proje kalitesini doğrudan etkileyen bu modelleme aşamasında sıklıkla yapılan hatalar nelerdir? Bu hatalara yol açmamak için nelerden kaçınmak gerekir?
1- BIM Uygulama Planı
BIM sürecinin olmazsa olmazlarının başında BIM Uygulama Planı gelir. BIM sürecine farklı alanlarda uzmanlaşmış ekipler katılmakta ve ortak bir ürün ortaya çıkarmaktadır. Bu farklı ekiplerin aynı dili konuşabilmesi BEP(BIM Uygulama Planı) ile sağlanmaktadır. Projeye dair ana veriler ve herkesin uyması gereken konular BEP’te yer almaktadır. Modelleme yöntemleri, kullanılacak olan araçlar, dosya-model isimlendirme sistemleri vb. referans alınacak konular BEP’te yer almaktadır. Detaylı ve gerekli bilgileri içeren bir BEP, tüm paydaşların daha doğru ve üretken olmalarını sağlayacaktır.
2- Donanım Sistemleri
BIM modellerini oluşturmak için bilgisayarlara ihtiyaç duymaktayız. Dolayısıyla oluşturulan modelin kalitesinde bilgisayarlar doğrudan etki etmektedir. Yazılım ve donanım teknolojisinin ilerleme hızı düşünüldüğünde, yenilikleri güncel olarak takip edebilmek kolay değildir. Zaman, planlama, bütçe vb. nedenlerden ötürü yeni bir teknolojiye hemen geçemeyebiliriz. Dolayısıyla başlangıçta alınan donanım kararları, ilerisi için bağlayıcı özellikte olması sebebiyle önemlidir. En pahalı ve güçlü bilgisayar seçimleri her zaman doğru tercih olarak düşünülmemeli, kullanılacak olan yazılımlara özgü tercihlerde bulunulmalıdır.
Tek başına bilgisayarların donanımsal özellikleri kadar bağlı olduğu sistemler de önemlidir. Pek çok yazılım, server üzerinden çalışmakta ve aynı anda farklı kullanıcıların tek dosyada işlem yapmasına olanak sağlamaktadır. Diğer yandan web tabanlı yazılımların kullanımları da gün geçtikçe artmaktadır. Bu gelişmeler, server ve internet hızı gibi kriterleri ön plana taşımaktadır.
3- Yazılım Tercihleri
BIM sürecinde yer alan çok sayıda yazılım bulunmaktadır. Modelleme araçları, koordinasyon araçları, metraj araçları gibi yazılım tercihlerinde, ihtiyacı karşılama kadar, üretici firma, teknik destek, lisans bedelleri, kullanıcı çokluğu gibi kriterler de önem taşır. Seçimleri etkileyen çok sayıda faktörün olduğu bu süreçte doğru kararlar alınması önemlidir. Zira, bu seçimler üzerine proje sistemleri kurulacaktır.
4-Modelleme Hataları
BIM sürecinde en fazla yapılan hatalardan birisi de aşırı modellemedir. Bu aşırı modellemeyi, Cad yazılımlarında, 1/100 ölçekte sistem detaylarının verilmesine benzetebiliriz. Birkaç çizgi ile ifade edilmesi gereken bir çizim yerine, çok sayıda çizgi ve yazının yer aldığı bir detay çizimi düşünün. BIM modellerinde aşırı modelleme, zaman kaybı kadar dosyaların da aşırı büyümesine ve performans kayıplarına neden olacaktır. Önemli olan, her detayı içeren modeller değil, ilgili aşamada gerektiği kadar bilgiyi içeren modellerdir. Bunun çözümü de BEP, İBİ – İşveren Bilgi İhtiyaçları(EIR -Employer’s Information Requirements) ve Model İlerleme Matrisleri‘dir.
Modelleme hatalarının bir diğeri ise, yanlış geometrik data içeren modellerdir. BIM modelleri geometrik ve bilgi (text) datasının birleşiminden oluşur. Gereken bilgi, ilgili bölümde yer almalıdır. Text datası olarak yer alması gereken bir bilgi geometrik data olarak yer alması durumunda, gereksiz şişmiş modeller oluşacaktır.
Modelleme yaparken kritik konulardan bir tanesi ise, isimlendirme sitemlerdir. Farklı sayıda kullanıcı ile oluşturulan modellerde, doğru model kadar doğru adlandırılmış model, aranılan modelin kolayca bulunmasını ve gerekli değişiklerin hızlıca yapılmasını sağlar.
5- Yetersiz BIM Bilgisi
BIM kavramı, her geçen gün gelişmekte olan yazılım ve teknoloji gibi sektörlerle doğrudan ilgili olduğu için, ortaya çıkan yeniliklerin takibi BIM süreci açısından oldukça önemlidir. Bunun yanında BIM’in kendisi de gelişimi devam eden bir teknoloji olduğundan yeni araçlar kadar yeni standartlar ve kavramlar da sürece dahil olmaktadır. Bu gelişmelerin gerisinde kalmak, yanlış yola sapmalara ya da amaçlanan hedefe zor yollardan ulaşmaya sebep olacaktır. Dolayısıyla yeniliklerin, gelişmelerin ve sektörel gündemin takibi elzemdir.
BIM sürecinde, ihtiyaç duyulan sistem kurulumları ancak doğru ve tam bilgilerle olabilmektedir. CAD araçlarında %20’lik bir bilgiyle araçları kullanabiliyorken, BIM araçlarını kullanabilmek için %90’lık bilgiye ihtiyaç duymamız gibi, doğru sistem kurulumları için de sürecin tamamına vakıf olmak gerekmektedir. İleri adımlar öngörülmeden kurulan sistemler ve alınan kararların ilerleyen aşamalarda sistemi çıkmaza sokabileceği unutulmamalıdır.
burcinöğreten, Mimar, BO Mimarlık
