Nesne Tanım Düzeyi / Nesne Detay Seviyesi / Nesne Olgunluk Seviyesi / Nesne Gelişim Seviyesi (Level of Definition, Level of Detail, Level of Development) kelimeleriyle ifade edilen, LOD Kavramı; BIM model elemanlarının, projenin gelişim sürecinde tasarımdan inşaat aşamasına kadar, hangi aşamalarda hangi seviyede ne kadar içerikle tanımlanacağını belirtir. Elemanların içermesi gereken geometrik ve bilgi içeriklerinin seviyesi LOD numaraları ile tanımlanmaktadır. Örneğin; LOD 200, LOD 300 vb. Elemanların içermesi gereken bilgi seviyeleri, yani LOD tanımlamaları hakkında standartlar, tablolar ve şartnameler üreterek çalışmalar yapan farklı firma ve kurumlar mevcuttur. Modellerin hangi detayla hazırlanacağını kendi standartlarına göre farklı başlıklar altında tanımlamış olsalar da temel olarak amaç, BIM modelindeki bilgilerin nasıl ilerleyeceğini açıklayarak karışıklıkları gidermek ve daha kaliteli projeler üretmektir.
Level of Definition, Level of Detail, Level of Development vb. kavramların kullanılmasının nedeni, bu alanda farklı kurum ve kuruluşların kendi çalışmalarını yapıyor olmalarıdır.
(Yapı Bilgi Modellemesi – BIM Terimlerinin içerikleri, Türkçe karşılıkları hakkında internet üzerinden ücretsiz erişilebilen, BIM Dictionary sözlük kaynağından faydalanabilirsiniz.)
LOD seviyelerinin tanımlanması çerçevesinde; AIA (American Institute of Architects) komitesi, 2008 yılında yayınlanan ‘E202-2008 Building Information Modeling Protocol’ isimli yapı bilgi modelleme protokolünde, LOD (Level of Devolepment) Gelişim Seviyesi kavramını kullanmıştır. Dokumanda LOD seviyelerinin tanımlaması yapılmış ve LOD seviyeleri; LOD 100, LOD 200, LOD 300, LOD 400 ve LOD 500 olarak 5 grupta ele alınmıştır. ‘Level 100 (Seviye 100): Alan, yükseklik, hacim, konum ve yönelimi gösteren genel bina kütlesi üç boyutta modellenebilir veya başka verilerle gösterilebilir.’ şeklinde seviye açıklamaları getirilmiştir. BIM kullanımının hızla gelişmesiyle beraber, değişen isteklere göre yeniden yapılandırılan doküman son olarak ‘AIA E203-2013’ adıyla 2013 yılında yayınlanmıştır.
Günümüzde pek çok BIM uygulama planı ve model ilerleme matrislerinde kaynak olarak başvurulan ve Building Smart International’ın ABD şubesi olarak Yapı Bilgi Modellemesi alanında çalışmalar yapan BIMforum, LOD kavramlarının da standartlaştırılması için çalışmalar yapmaktadır. AIA ile işbirliği yapan kurum, AIA nın başlatmış olduğu LOD kavramlarını ihtiyaçlar doğrultusunda geliştirerek LOD350 seviyesini eklemiş LOD 500 ü çıkartarak, LOD seviyelerini görseller eşliğinde tanımlamıştır.
BIM Forum LOD 2019
BIMforum seviyeleri:
- LOD100 : Model elemanı bir sembol veya grafiksel gösterim ile tanımlanabilir.
- LOD200: Model elemanı, model içerisinde yaklaşık bir miktar, boyut, şekil, konum ve yönlendirme ile genel bir sistem, nesne veya montaj olarak grafiksel olarak temsil edilir. Bilgi datası eklenebilir.
- LOD300 : Model elemanı, model içerisinde miktar, boyut, şekil, konum ve yönlendirme açısından belirli bir sistem, nesne veya montaj olarak grafiksel olarak temsil edilir. Bilgi datası eklenebilir.
- LOD350: Model elemanı, model içerisinde belirli bir sistem, nesne veya montaj olarak miktar, boyut, şekil, yönlendirme ve diğer bina sistemleriyle arayüzler olarak grafiksel olarak temsil edilir. Bilgi datası eklenebilir.
- LOD400: Model elemanı, model içerisinde, boyut, şekil, konum, miktar ve oryantasyon açısından detaylandırma, imalat, montaj ve imalat bilgileriyle belirli bir sistem, nesne veya montaj olarak grafiksel olarak temsil edilir. Bilgi datası eklenebilir.
Yapı modelleri çok sayıda eleman içerdiği için, bu elemanlara ait LOD seviyelerini içeren LOD tabloları yani Model İlerleme Matrisleri oluşturulmaktadır. BIM sürecinde, proje aşamalarında yapılan model hataları daha sonra koordinasyon, planlama, maliyet vb. aşamalarda hatalara sebep olacağı için model kalitesi önem taşımaktadır. Proje öncesinde hazırlanacak olan LOD Tabloları /Model İlerleme Matrisleri ile model hatalarının önüne geçilerek daha kaliteli projeler üretilecektir. Model elemanlarının hangi disiplinde yer alması, hangi detayda modellenmesi, hangi bilgileri içermesi gerektiği gibi konularda anlaşmazlık ortaya çıktığında, LOD Tabloları/ Model İlerleme Matrisleri referans alınmaktadır. Çizim üretenler ve kontrol aşamasında görev alanlar, bu tabloları kullanarak sorumluluklarını daha etkin bir şekilde yerine getirebilmektedirler.
LOD Tablolarının Hazırlanması
LOD Tabloları, proje kalitesini yüksek oranda etkileyen, tüm disiplinleri ilgilendiren bir dokümandır. Tabloyu hazırlayacak olan görevli, dünya genelindeki standartlara hakim olduğu kadar proje bilgisine de vakıf olmalıdır. LOD seviyeleri, yapı elemanlarının hangi proje safhasında hangi bilgileri içerdiğini gösteren dokumanlardır. Dolayısıyla ilgili kişilerin; yapı eleman özellikleri, malzeme, imalat, proje yönetimi, maliyet, metraj vb. bilgilere vakıf olması önem taşımaktadır. Tüm proje modelini ve sürecini etkileyen bu dokuman hazırlanırken disiplinlerin hemfikir olması önemlidir.
Saygılarımla,
Burcinogreten,mimar, bo mimarlik
